De revolutionairen zijn al onderweg, het gestamp van hun voeten hoor je steeds dichterbij komen, schrijft NRC. Een paar kleine stukjes van wat de krant nogal beeldend ziet:
Kijk maar: als je uit het raam kijkt, dan zie je ze al in de verte. Maar in het paleis wikkelt het ancien régime rustig de laatste zaakjes af, en doet of alles bij het oude blijft. Iedereen verbergt de angst en zorgen om een nieuw tijdperk.
Zo voelen de nadagen van het tijdperk-Rutte in Den Haag. Iedereen weet dat de wind van verandering zich al heeft aangekondigd, dat een grote politieke verandering aanstaande is. Maar dit is geen klassieke omwenteling, het is een revolutie in slow motion. (…)
Terwijl iedereen in Den Haag aanvoelt dat een nieuw tijdperk zich aandient, blijven politici en politicologen gissen naar de beweegredenen van kiezers. Dat was bij voorgaande omwentelingen iets eenvoudiger te zien. De Paarse winst van 1994, waaruit een kabinet van PvdA, VVD en D66 volgde, was een afrekening van de kiezer met bijna een eeuw christen-democratische dominantie. Tijdens de Fortuyn-revolte van 2002, die weer een einde aan Paars maakte, ging het veel over migratie en integratie, over mogen zeggen wat je denkt.
Maar hoe zit dat nu? Mark Rutte verdwijnt van het toneel, de revolutionairen komen dichterbij, maar wat willen ze precies? Politici weten het niet, beginnen over ‘de bestuurscultuur’, over ‘bestaanszekerheid’, maar in de kern is het een groot vraagteken.
Misschien is het niet meer dan een natuurwet. De politiek moet eens in de zoveel jaar in de rui, zegt Kees van der Staaij (SGP), het langstzittende Kamerlid. „Al het oude is negatief, er moet vernieuwing komen, weg met diezelfde gezichten.” Hij heeft het zo vaak meegemaakt, dat de tijdvakken ‘vakjes’ in zijn hoofd zijn geworden. En waar de kiezer precies mee wil afrekenen, de versnippering, de technocratisering, de polarisatie, misschien wel alles tegelijk, Van der Staaij weet het ook niet. (…)
Guus Valk: Een politieke omwenteling hangt in de lucht, maar wat wil de kiezer precies?, in: NRC 16 september 2023
