Overhandiging aan premier
Een paar weken na de officiële verschijning overhandigde ik het boek aan een uiterst geïnteresseerde premier Rutte. Niet op het Binnenhof, waar we beiden werken, maar in een kerk: de Duinzichtkerk in de wijk Benoordenhout. Omdat er naast wet- en regelgeving ook nog normen en waarden zijn.
Gedeelde zorg: het door dalende oplages alsmaar kleiner worden van kranten en de gevolgen die dat heeft voor ordentelijke publieke meningsvorming en het publieke debat. Ook omdat je er met 140 tekens echt niet bent.
Hij wil er graag nog een keer verder over praten. Ik vind het fijn dat ik de ode aan de ambachtelijke journalistiek, en de weergave daarvan over de achterliggende veertig jaren, onder zijn aandacht heb kunnen brengen. Ook al komt de naam Rutte in het boek zelf weinig voor. Dat is het gevolg van het feit dat hij net als zijn voorganger Balkenende premier in het digitale tijdperk is.
Een paar muisklikken en je hebt alles. Denken we.
Klaas Salverda
…En aan de kamervoorzitter
Na de premier mocht ik het boek ook overhandigen aan de voorzitter van de Tweede Kamer, mevrouw Khadija Arib. In het verleden was ik zelf één van de veertien Haagse redacteuren die even zovele regionale kranten als correspondenten in Den Haag hadden. Er is op dit moment nog één.
De Kamervoorzitter houdt van papier – en dus van kranten om vást te houden. We spraken over de druk die er op maatschappelijke instituties als kranten en politieke partijen staat. En over het belang van een onafhankelijke pers in het hart van de democratie.
Door het boek bladerend was Arib blij met de aandacht voor een van haar illustere voorgangers in de Kamer, dr. Anne Vondeling die in de jaren zeventig liet optekenen dat de kracht van zijn functioneren is “dat hij als Kamervoorzitter geen autoriteitenvrees heeft”. Die eigenschap herkent ze.
Ik had het boekwerk, waarin veel aandacht voor openbaar bestuur en het politieke bedrijf, natuurlijk graag op de voorzitterstafel zien staan. Naast de Grondwet, de bijbel en de koran en nog zo een paar. Voor boeken is echter geen plaats meer op die belangrijke plek in de Kamer. “Het besluit hierover was voor mijn tijd”, zegt de huidige Kamervoorzitter. Meer over ‘Op en rond het Binnenhof’: pag. 292.
Grip op je eigen geschiedenis? Schaf Testament van de Pers zelf aan! Dat kan onder andere via onderstaande bestelbutton.
Uitgeverij Eburon over Testament van de pers
Dit boek mag met recht een ‘testament’ genoemd worden: het hoog informatieve werk is een zeer interessante uitgave. Klaas Salverda heeft vanuit zijn omvangrijke privé-archief een intensief archiefonderzoek uitgevoerd en daarmee de basis gelegd voor een bijzonder naslagwerk over de journalistiek. Daarbij heeft hij een heldere en gestructureerde opbouw aangebracht.
Een dergelijk omvangrijk naslagwerk is in deze vorm nog niet eerder verschenen. Het Testament van de Pers werpt licht op gebeurtenissen in het verleden, maar deze hebben zeker ook actuele maatschappelijke relevantie. De journalistieke ervaring van Salverda zorgt ervoor dat hij erin geslaagd is om alle informatie te verwerken tot een samenhangend geheel.
De stem van de auteur blijft op de achtergrond; het verhaal wordt vanuit het archiefmateriaal verteld. Dat is een van de sterke punten van dit boek.
Doordat er vele verschillende onderwerpen worden behandeld, zal het Testament van de Pers zonder meer herkenbaar zijn voor een breed publiek.
Drs. Natasja Oosterloo
Uitgever
Laveloos boek
Een gedateerde, maar niettemin aantrekkelijke uitdrukking die ik heb overgehouden aan de bestudering van de correspondentie die de twee hoofdpersonen van mijn boek “Boom’s Blues” in de oorlogsjaren met elkaar voerden is: wat een laveloos boek! Het lijkt me dat deze uitdrukking in al zijn schoonheid van toepassing mag worden verklaard op je “Testament vd Pers”. Want inderdaad: wat een laveloos boek!
Wim Verbei, voormalig hoofdredacteur van het vakblad De Journalist, dat tegenwoordig onder de naam Villamedia uitkomt
Overzichtelijk
Wie van ‘faits divers’ houdt, kan zijn hart ophalen aan dit boek, waarin ze meer dan rijkelijk, maar wel uiterst overzichtelijk worden opgedist.
Ton Elias, ex parlementair journalist en mediawoordvoerder VVD in de Tweede Kamer
Schatkamer
Klaas Salverda opent met dit krantenboek een schatkamer van het cultureel erfgoed die nog maar voor een beperkt deel door digitalisering ontsloten is. Zijn reis door de krantengeschiedenis is ook een reis door het afwisselende landschap van de journalistiek, met goed gekozen momentopnamen uit een verloren tijd. Ze verdiepen het inzicht in politieke, sociale en culturele ontwikkelingen die ten grondslag liggen aan de democratie en de rechtsstaat. Met de aan deze fundamenten van de samenleving gekoppelde waarden en normen. In die zin gaat van het boek de oproep uit, de traditie van de vrije journalistiek, ongeacht de verschijningsvorm, voor de toekomst veilig te stellen.
Joan Hemels, emeritus hoogleraar communicatiewetenschap, in het bijzonder communicatiegeschiedenis, aan de Universiteit van Amsterdam
Bewaren
Dit is het boek dat u al zou hebben als u iedere keer dat u in de krant iets las waarvan u dacht: dat moet ik bewaren, dat ook gedaan zou hebben. Maar u deed het niet en daarom is dit het boek dat altijd al miste, geselecteerd door een journalist die omziet in verwondering. Het is niet een boek om in één keer uit te lezen, maar om regelmatig ter hand te nemen. Om dan met instemming of verwondering en soms met verontwaardiging nog eens te lezen hoe er in de krant gedacht en geschreven werd. Het biedt een gevarieerd, soms verwarrend, soms ontluisterend, maar steeds interessant tijdsbeeld.
Piet Hein Donner, oud-minister van Justitie, SZW en BZK
Te vroeg maar een genot
Het lijkt me eigenlijk nog veel te vroeg om het testament van de pers te schrijven, al hebben vooral de kranten en tijdschriften er wel eens beter voor gestaan. Maar wat een genot om in dit boek al die fragmenten over uiteenlopende onderwerpen als politiek, religie en multiculturele samenleving te lezen.
Max van Weezel, VN, Trouw, Argos, Met het oog op morgen, vicevoorzitter NVJ
Monument en grafsteen
Op vakantie heb ik jouw grote werk doorgebladerd, hier gelezen, daar gelezen en steeds meer gelezen. Ik ben onder de indruk. Het is een monument voor de journalistiek van de laatste decennia en tegelijk inderdaad ook helaas een grafsteen.
Het ambacht van de journalistiek, geplet onder de openbaarheid van de informatietechnologie en onder de massa van de commercialisering, heeft zich gesplitst in twee richtingen, die beide nergens eindigen: die der emotie en die van het geklets in panels en in columns. De ambachtelijke journalistiek lijkt bijna onzichtbaar geworden. Daarom is jouw werk nostalgisch en tegelijk een rood alarm.
Goede journalistiek is een wezenlijk onderdeel van een democratische samenleving. Soms wordt deze zelfs de koningin daarvan genoemd. Het verdwijnen er van opent de deuren van populisme, manipulatie en zelfoverschatting. Ik hoop dat jouw boek veel aandacht gaat trekken.
Hans Hillen, eerder journalist, voorlichter, parlementslid en minister van Defensie
‘Nederland vatbaar voor oorlog’
De vredesbeweging bestaat 75 jaar. Rolien Sasse is directeur van Pax, de grootste vredesorganisatie van Nederland. Trouw sprak met haar. Een paar citaten uit het veel grotere interview:
Hoewel conflictgebieden een belangrijke pijler blijven voor de vredesbeweging, zal Pax de komende maanden ook de internationale ervaring inzetten om conflicten in Nederland te beslechten. Want de situatie vraagt om meer aandacht, vindt Sasse: ‘Ik zie een aantal elementen in de samenleving die een voorstadium vormen van hoe een conflict ontstaat.’ Sasse somt op: burgers die tegenover elkaar staan, weinig vertrouwen in de overheid, dehumaniseren van minderheden, het beknibbelen op de rechtsstaat. (…)
Het zijn kleine stapjes, veel Nederlanders zijn tevreden, maar er broeit onderhuids wel iets. ‘Vrede is minder vanzelfsprekend dan dertig jaar geleden.’ Het is een van de redenen dat Pax tijdens het 75-jarige jubileum de nadruk legt op de situatie in Nederland. Want die barstjes vormen een belangrijke voorbode voor onvrede en uiteindelijk kan dat leiden tot oorlog. ‘Dat kan je voorkomen door in een vroeg stadium alle groepen te betrekken, en in gesprek te gaan.’
Het is de kurk waar de vredesbeweging op drijft: het samenbrengen van alle lagen van de bevolking – variërend van studenten tot vluchtelingen en politici. Het zijn steeds minder vanzelfsprekende ontmoetingen omdat Nederland in de afgelopen dertig jaar is gepolariseerd. Mensen met verschillende achtergronden of opleidingsniveaus komen elkaar nauwelijks nog tegen. Het is een gevolg van de ontzuiling: de kerk doet er minder toe en op tal van terreinen leven mensen langs elkaar in plaats van met elkaar. ‘Dat maakt Nederland vatbaar voor oorlog. Vrede is hier niet meer vanzelfsprekend.’ (…)
Janne Chaudron: Ook Nederland is vatbaar voor oorlog, zegt Pax-directeur Rolien Sasse. ‘Vrede is niet meer vanzelfsprekend’, in: Trouw 15 september 2023
Verandering in de lucht
De revolutionairen zijn al onderweg, het gestamp van hun voeten hoor je steeds dichterbij komen, schrijft NRC. Een paar kleine stukjes van wat de krant nogal beeldend ziet:
Kijk maar: als je uit het raam kijkt, dan zie je ze al in de verte. Maar in het paleis wikkelt het ancien régime rustig de laatste zaakjes af, en doet of alles bij het oude blijft. Iedereen verbergt de angst en zorgen om een nieuw tijdperk.
Zo voelen de nadagen van het tijdperk-Rutte in Den Haag. Iedereen weet dat de wind van verandering zich al heeft aangekondigd, dat een grote politieke verandering aanstaande is. Maar dit is geen klassieke omwenteling, het is een revolutie in slow motion. (…)
Terwijl iedereen in Den Haag aanvoelt dat een nieuw tijdperk zich aandient, blijven politici en politicologen gissen naar de beweegredenen van kiezers. Dat was bij voorgaande omwentelingen iets eenvoudiger te zien. De Paarse winst van 1994, waaruit een kabinet van PvdA, VVD en D66 volgde, was een afrekening van de kiezer met bijna een eeuw christen-democratische dominantie. Tijdens de Fortuyn-revolte van 2002, die weer een einde aan Paars maakte, ging het veel over migratie en integratie, over mogen zeggen wat je denkt.
Maar hoe zit dat nu? Mark Rutte verdwijnt van het toneel, de revolutionairen komen dichterbij, maar wat willen ze precies? Politici weten het niet, beginnen over ‘de bestuurscultuur’, over ‘bestaanszekerheid’, maar in de kern is het een groot vraagteken.
Misschien is het niet meer dan een natuurwet. De politiek moet eens in de zoveel jaar in de rui, zegt Kees van der Staaij (SGP), het langstzittende Kamerlid. „Al het oude is negatief, er moet vernieuwing komen, weg met diezelfde gezichten.” Hij heeft het zo vaak meegemaakt, dat de tijdvakken ‘vakjes’ in zijn hoofd zijn geworden. En waar de kiezer precies mee wil afrekenen, de versnippering, de technocratisering, de polarisatie, misschien wel alles tegelijk, Van der Staaij weet het ook niet. (…)
Guus Valk: Een politieke omwenteling hangt in de lucht, maar wat wil de kiezer precies?, in: NRC 16 september 2023
Neosociale omwenteling
Alles is in beweging in de politiek. Is dit een serieus kantelpunt? Hans Boutellier denkt van wel, zo schrijft hij in NRC. Een paar stukjes uit zijn betoog.
Wie de afgelopen zomermaanden zonder media in een ver land doorbracht, zal het bij terugkomst nauwelijks kunnen geloven: de politieke situatie is totaal veranderd. Nadat premier Mark Rutte (VVD) op 10 juli 2023 vanwege een ‘epifaan moment’ zijn baan opzegde, volgde een cascade aan politieke momenten: nieuwe partijen, nieuwe gezichten, nieuwe verkiezingen, en vooral nieuwe standpunten. (…)
Ik heb de neiging om er daadwerkelijk een omwenteling in te zien. Enigszins te vergelijken met die aan het eind van de jaren zestig. Met een aanloopje in de jaren ervoor voltrok de secularisering van Nederland zich destijds in een razend tempo. (…) Nederland kreeg in korte tijd een ander aanzien.
Neosociaal
Zo een wending lijkt zich ook anno 2023 voor te doen; ik zou haar als neosociaal willen typeren. Het is een reactie op de neoliberale politiek zoals die zich in de afgelopen decennia ontvouwde. (…) Ik heb het eerder een ‘pragmacratie’ genoemd: handelen naar bevind van zaken, met ruim baan voor de markt en zonder grote idealen. (…)
Maar die ideële strategie is uitgewerkt. De lokale problemen stapelen zich op in een context van een mondiale klimaatcrisis en geopolitieke oorlogszucht. Het Nederlandse ‘pragmatische contract’ holde zichzelf uit door publieke voorzieningen te behandelen als marktkapitaal. (…) Tegen die sociaal-economische achtergrond dient zich de neosociale omwenteling aan.
Maar de condities zijn nogal verschillend. In plaats van de tv, de auto en de pil hebben we nu te maken met (a)sociale media, artificiële intelligentie en onheilspellende weersomstandigheden. Waar de eerste trits de individualisering faciliteerden, maakt de tweede ons vooral bang en onzeker. De destijds gevierde liberale vrijheid ontwikkelde zich tot een monster dat ons sociale weefsel heeft verslonden – dat gevoel overheerst. (…)
Geen misverstand: het neosociale discours maakt de wereld niet (opeens) beter. Neosociaal is ook bekrompen gemeenschapszin, nationale nostalgie en groeiend wij-denken. (…) Er gloort wel degelijk een perspectief van onderlinge solidariteit, waarbij het vooral de vraag zal zijn hoe ruim de bevolking de grenzen wil trekken.
Hans Boutellier: Er heeft zich in twee maanden tijd een neosociale omwenteling afgespeeld: er gloort perspectief, in: NRC 12 september 2023
Politiek modderworstelen vervangt informatie
‘Wat is er in u gevaren?” (Op1). „Is dit niet ook een beetje baantjesjagen, dat u nu overstapt naar een partij die nu meer succes heeft?” (NOS Journaal).
Enkele journalistieke vragen op zijn Hollands om het ijs te breken. Mona Keijzer vond die vragen echter niet zo heel premierwaardig en reageerde kribbig.
We lezen nog een stukje verder mee met columnist Stine Jensen in NRC:
De uitzending van Op1 waar Mona Keijzer en Caroline van der Plas te gast waren bij Sven Kockelmann en Tijs van den Brink bleef door mijn hoofd spoken. De twee politici van BBB spraken de heren zo vaak aan op het ambt van journalist, dat Op1 weerbarstige meta-televisie werd over de relatie tussen politiek en journalistiek.
Een bloemlezing: Van der Plas: „En even kritisch op jullie: jullie slaan wel steeds dingen plat, of het is dit, of het is dat.”
Van der Plas: „Meneer Van den Brink, daar gaan we weer, dus u vindt dit, dus u vindt dat, nee…”
Keijzer: „…de meest stompzinnige vraag: goh, jullie zijn alle twee stevige vrouwen, jullie zullen wel ruzie krijgen, dus ik zeg: heb je deze vraag ook wel eens aan twee mannen gesteld, Balkenende en Jan Kees de Jager?”
Keijzer: „De manier waarop je deze vraag stelt doet onrecht aan hoe het allemaal zo is gelopen, de afgelopen jaren.”
(…) Terwijl er een nieuw politiek midden lonkt, lijken de journalisten inderdaad soms de plank mis te slaan door vast te houden aan ‘oude’ frames. De eerste is populistisch, gericht op macht en verdeeldheid: ‘links of rechts?’ en ‘wel of niet met de PVV?’. De tweede betreft de politicus als persoon: ‘kunt u het eigenlijk wel aan?’. (…)
Dat ik nagenoeg niets te weten ben gekomen over de inhoud van het partijprogramma van BBB na een uur Op1, is niet alleen de journalisten aan te rekenen. Op sociale media werd gesuggereerd dat we te maken hadden met veramerikanisering – dat het een tactiek zou zijn van politici om de media aan te vallen. Dat gaat ver, maar het zo uitbundig in diskrediet brengen van de journalistiek door Van der Plas en Keijzer was inderdaad opvallend. (…)
Stine Jensen: Politiek modderworstelen vervangt informatie, in: NRC 8 september 2023.
Pers en politiek
De beste politici zijn bestuurders die twijfelen. De beste politieke journalisten willen dat begrijpen, schrijven Jan Tromp en Coen van de Ven in de Volkskrant.
Volgens hen komen pers en politiek steeds geharnaster tegenover elkaar te staan. Journalistieke belangstelling voor ophef en heisa helpt daarbij niet. Maar volgens beide journalisten wordt de kloof vooral uitgediept door spindoctors die met hun toenemende controledrift de vrije berichtgeving schaden. We lezen hier kort met hen mee:
Welke standpunten verkopen het best? Hoe krijgen we die op geregisseerde wijze bij de kiezer? Hoe vermijden we twijfel? Hoe luiden de slogans waarmee we ingewikkelde werkelijkheden terugbrengen tot een hapklare brok? Communicatieprofessionals van partijen en ministeries zijn de regisseurs geworden van het politieke proces en bepalen de beeldvorming, voor de eigen gekozen volksvertegenwoordigers en ook, in een toenemende mate van drang, voor de parlementaire pers. (…)
Hier melden
Sommige partijen hebben hun woordvoering strategisch aan het begin van de gang gepositioneerd, mét een bordje en een dwingende pijl: ‘Voorlichting’. Of: ‘Pers hier melden’. Wie wil komen babbelen moet langs poortwachters. Zomaar ergens rondhangen is vreemd, wie door een gang loopt heeft zichzelf eigenlijk al bij voorbaat verraden. (…)
Van een klimaat van nagenoeg vanzelfsprekend wederzijds vertrouwen tussen politiek en pers is weinig over. Wantrouwen is de toon gaan zetten. Politici zijn zich gaan verschansen, letterlijk achter draaideuren en dranghekken. Maar vooral achter de rug van hun dikwijls omvangrijke woordvoeringsdiensten die de regels van het spel bepalen.
Kijkcijfers
De journalistiek heeft zichzelf ook iets te verwijten. Opmerkelijk zijn de tegengestelde ervaringen van PvdA-politicus Marcel van Dam en CDA-voorman Sybrand van Haersma Buma. Van Dam herinnert zich de jaren zeventig als ‘een fantastische tijd’. Hij preciseert: ‘Er was onbevangenheid, een verlangen naar vrijheid, ook in de journalistiek. Aan die omgang met elkaar lag een zekere vertrouwelijkheid ten grondslag, namelijk dat je als politicus niet genaaid werd.’
Dan Buma, politicus van na de eeuwwisseling: ‘Ik weet niet waar journalisten vóór zijn. Of tegen. Ik weet alleen dat ze kijkcijfers willen. Die krijgen ze als ze mij als politicus verneuken.’ (…)
Eigen waarheid
Controledrift naar buiten, naar de media én naar binnen, naar de eigen mensen, is heel gewoon geworden in Den Haag. Kamerdebatten zijn daardoor nog amper gedachtewisselingen. Verzamelingen monologen zijn het, met eindeloze herhaling van vastgekitte standpunten. Partijen zetten hun bijdrage aan het ‘debat’ op een eigen kanaal voor de eigen mensen. Voor twijfel, voor inconsistentie, speelsheid of dubbelzinnigheid is geen ruimte. Er is geen kwetsbaarheid in de politiek, alleen meer dogmatiek. De noemer is telkens dezelfde: ik ben mijn eigen medium, ik ben mijn eigen waarheid, volg mij. (…)
Het Binnenhof hoeft niet één grote, warme familie te zijn, een zekere mate van afstandelijkheid kan geen kwaad. Maar het wantrouwen dat tegenwoordig door de wandelgangen waart is ontwrichtend voor alle partijen. (…)
Jan Tromp en Coen van de Ven: De beste politici zijn bestuurders die twijfelen. De beste politieke journalisten willen dat begrijpen, in: de Volkskrant 9 september 2023
Het essay in de Volkskrant is gebaseerd op het boek ‘Wantrouwen in de wandelgangen – Hoe pers en politiek van elkaar vervreemd raakten’ van Jan Tromp en Coen van de Ven.
Migrant heeft geen smokkelaar meer nodig
Via Facebookgroepen en andere sociale media leren vluchtelingen van elkaar hoe ze de oversteek vanuit Tunesië naar Europa kunnen maken.
Een paar stukjes uit een heel actuele reportage in Trouw die aangeeft dat ‘mensensmokkelaar’ als beroep uitsterft:
‘Wie kan mij helpen?’, postte Zakari op de Facebookpagina Africa market Sfax. ‘Ik zou graag naar Italië willen en ben nu in Libië. Ik zoek een verbinding met Tunesië.’
De groep, van oorsprong een online gemeenschap van zwarte migranten, krijgt steeds meer weg van een platform voor doe-het-zelfreizigers. Ze vinden er alle benodigdheden. Bootaccessoires zoals gasflessen. Schippers en iemand voor de navigatie. Een kant-en-klare smokkelbootreis, motorboot van 7 meter, 40 pk en met maximaal 35 personen, voor circa 300 euro.
‘Gerard’ smokkelt geïnteresseerden de grens tussen Italië en Frankrijk over. En ‘Augustin’ wil weten wat een reis over land van Ivoorkust naar Tunesië kost. Waarschijnlijk hoopt Augustin uiteindelijk te belanden op het Italiaanse eiland Lampedusa.
Momenteel zetten per dag zo’n 1500 tot 2000 vluchtelingen voet aan wal op het Italiaanse eiland. De autoriteiten kunnen de toestroom niet aan: in het opvangcentrum zitten tien keer meer mensen dan de maximale capaciteit. Sommigen plaatsen na aankomst een berichtje op Africa market Sfax: ‘Ik ben aangekomen in Italië’, vergezeld door een icoontje van de Italiaanse vlag.
Daar niet iedereen heelhuids aankomt, daar gaat het in de Facebookgroepen zelf nauwelijks over. In de reacties wordt nog wel eens gewaarschuwd voor de gevaren. Maar het lijkt maar weinig mensen af te schrikken.
Tunesiërs pakken het heel anders aan, vertelt oud-smokkelaar ‘Yassine’ in een café in het centrum van Tunis. ‘Die kennen de wegen en organiseren hun reizen zelf. Kijk maar eens op TikTok. Jongeren zoeken elkaar op, regelen zelf een boot, de benodigde accessoires en een ervaren schipper. In wezen is mensensmokkelaar een uitstervend beroep.’
Faïrouz ben Salah: Met doe-het-zelftips heeft de migrant geen smokkelaar nodig, in: Trouw 4 september 2023
Ineenstorten klimaat is begonnen
‘Het ineenstorten van het klimaat is begonnen’, reageert secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres, voor ons in NRC, op de nieuwste metingen van stijgende temperaturen.
‘Leiders moeten nu de druk opvoeren voor klimaatoplossingen. We kunnen de ergste klimaatchaos nu nog afwenden – en we hebben geen moment te verliezen’, citeert NRC Guterres. Eerder waarschuwde de VN-baas al voor een op handen zijnde ‘klimaathel’.
De zomer van 2023 was de warmste die ooit is gemeten, zo stelt de Copernicus Climate Change Service van de Europese Unie in NRC. Het was ‘met grote afstand’ de heetste augustus die in de geschiedenis gemeten werd. Alleen de maand ervoor, juli 2023, overtrof augustus als wereldwijd heetste maand.
Het jaar 2023 lijkt het op een na warmste jaar uit de geschiedenis met metingen te worden. Alleen 2016 komt daar nog bovenuit, dat jaar dreef een krachtige El Niño het kwik de hoogte in.
Afgelopen augustus was 1,5 graad warmer dan de pre-industriële temperaturen.
NRC meldt verder als nieuws dat Copernicus meer verontrustend nieuws had: ’De mondiale temperaturen van het zeeoppervlak zijn voor de derde opeenvolgende maand ongeëvenaard gestegen [tot gemiddeld 20,98 graden Celsius] en het zee-ijs bij Antarctica heeft juist een recordlaagte bereikt voor deze tijd van het jaar’. En het WMO schat de kans dat het warmste jaar ooit in de komende vijf jaar gemeten wordt op 98 procent.
Casper van der Veen: Zomer 2023 heetste ooit gemeten, in: NRC 6 september 2023
Noot Testament van de Pers: Wat moeten we volgens Guterres onder ineenstorting verstaan? Kan het klimaat zelf ineenstorten of bedoelt hij de ecosystemen en dientengevolge samenlevingen? ‘t Is net als met het weer: je kunt het mooi of slecht vinden, maar weer is weer. En morgen hebben we dat ook weer. Fatalistisch gedacht omdat weer en klimaat veranderen – en we meer aan oorzaken en gevolgen moeten doen?
Een beetje zoals Rutte
Wat voor soort minister-president heeft Nederland nodig na dertien jaar Mark Rutte? De nieuwe premier mag niet helemaal op Rutte lijken, maar toch ook wel weer een beetje. Jan Hoedeman dacht hier alvast over na in het Algemeen Dagblad. Een paar noties.
Peinzend over een functieprofiel voor de nieuwe premier zegt hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak: ‘Het moet wel een premier zijn die boven de partijen staat. Geen partijman. De premier mag wel een visie hebben, maar die moet hem niet hinderen in het oplossen van problemen. We willen toch altijd een pragmatist. In die zin zal de opvolger iemand zijn die de continuïteit waarborgt.’’
Een ándere
De grootste behoefte van de Nederlandse kiezer is een ándere minister-president te krijgen na dertien jaar Mark Rutte. Daar wordt aan voldaan, nu Rutte heeft aangekondigd te stoppen. Maar daar houdt ook wel de overeenstemming op. (…)
Rutte heeft een aantal eigenschappen die zijn opvolger ook mag hebben. Alle ballen lang in de lucht weten te houden, de moed erin houden bij moeilijke dossiers, werk maken van de teamgeest, geen selfie schuwen en internationaal zeer gezien zijn aan de vergadertafels en Europese toppen?
Vrouwelijke premier
Nederland lijkt ook behoefte te hebben aan een vrouwelijke minister-president. Waar veel landen in de wereld dit al lang eens of meermalen hebben meegemaakt, is dat in Nederland nog steeds niet gebeurd.
Premier met visie
Voor een visie moest je naar de oogarts, schimpscheutte Rutte over zijn vermeende gebrek aan een perspectief voor Nederland. Maar het is zeker waar dat Rutte meer floreerde bij het oplossen van crises dan bij het houden van een lezing of algemene politieke beschouwingen waarbij hij zijn publiek bij de hand nam om het de toekomst in te gidsen.
Internationale premier
De nieuwe minister-president moet ook niet iemand zijn die op het internationale toneel een beetje voor gek wordt gezet door een andere premier. Dat overkwam Balkenende, wiens gekreukte confectiecolbert in 2003 in het Griekse Porto Carras werd rechtgetrokken door de Italiaanse premier Berlusconi, terwijl andere premiers lachend toekeken.
We leven in een houvast-crisis
Van een samenleving die voortdurend verandert, worden mensen ongelukkig. Ze houden nu eenmaal van structuur en verliezen nu houvast.
Die notie is van René Cuperus (63), Europa-onderzoeker van Instituut Clingendael, overheidsadviseur en medeauteur van de ‘Atlas van Afgehaakt Nederland’. Hij zegt dat in een serie in het Nederlands Dagblad over de vraag ‘Wat is uw houvast in leven en sterven?’ Dat is de eerste vraag uit de Heidelbergse Catechismus. Een paar stukjes:
Wij leven in een houvast-crisis doordat continuïteit ontbreekt en traditie een vies woord is. Alles moet anders in deze samenleving, die met de rug naar de geschiedenis staat. Het is onduidelijk wat behouden mag blijven. Terwijl beschaving alleen kan bestaan bij een goede balans tussen behoud en vernieuwing.
Niet alleen het christendom is slachtoffer van die ontwikkeling. Al het traditionele en overgeleverde is verdacht. Symbolisch daarvoor is het woke-denken waarin zelfs het houvast aan de geslachten wordt losgelaten. Man en vrouw exit! Hoe extreem wil je het hebben?
Op de universiteiten leren studenten de dingen postmodern ter discussie te stellen, alles is beeldvorming en framing, en dat passen ze ook toe op de samenleving. En dat op zeer intolerante, agressieve wijze. Elke SGP’er moet bij wijze van spreken met een onelove-armband rondlopen. (…)
Neem het klimaat, de nieuwe religie van hoogopgeleiden. Natuurlijk moet het klimaatvraagstuk heel serieus worden genomen, maar niet ten koste van democratie, welvaart en sociale samenhang. (…) We zijn met z’n allen achter de klimaathysterie van meisjes van 16 aan het aanlopen, zonder benul van de geschiedenis. Dat is een groot gevaar.
Voorpublicatie Villamedia, juli 2016
Recensie Boekennieuws en Boekenpost, juli 2016
Interview Omrop Fryslân, augustus 2016
Interview Leeuwarder Courant, augustus 2016
Bericht MediaFacts voor uitgevers, augustus 2016
Recensie Publiek Denken, september 2016
Achtergrond Bolswards Nieuwsblad, september 2016
Interview Kamerbode, intern nieuwsblad Tweede Kamer, september 2016
Recensie Den Haag Centraal, september 2016
Studiogesprek Omroep West, Haagsche Bluf, september 2016
Recensie Kerk in Den Haag, oktober 2016
Recensie Elsevier, oktober 2016
Recensie Villamedia, oktober 2016
Recensie De Boekensalon, oktober 2016
Interview AD Haagsche Courant, oktober 2016
Recensie Volkskrant, oktober 2016
Interview Trouw, oktober 2016
Interview Dagblad van het Noorden, oktober 2016
Studiogesprek De Taalstaat Radio 1, november 2016
Recensie Montesquieu Instituut, november 2016
Interview Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, december 2016
Recensie Wijkblad Benoordenhout, december 2016
Studiogesprek (vanaf 33,40 u.) BNR Nieuwsradio, december 2016
Recensie Krantenproefabonnement.nl, december 2016
Nieuwsbericht GrootSneek.nl, december 2016
Nieuwsbericht Heeze, Leende, Sterksel Nu, december 2016
Nieuwsbericht Groot Nissewaard, december 2016
Nieuwsbericht Weekblad Hoogvliet, december 2016
Recensie Binnenlands Bestuur, januari 2017
Achtergrondartikel Kerkblad Onderweg, januari 2017
Recensie Nieuwsblad Omring Express, januari 2017
Recensie Edmund Husserl-Stichting, februari 2017
Nieuwsbericht Nieuwsblad Geldermalsen, februari 2017
Nieuwsbericht Het Kompas, Hardinxveld-Giessendam, februari 2017
Nieuwsbericht StadTiel.nl, februari 2017
Nieuwsbericht Twente Journaal, februari 2017
Nieuwsbericht De Stad Amersfoort, februari 2017
Nieuwsbericht Veenendaalse Courant.nl, februari 2017
Nieuwsbericht Ede-stad.nl, februari 2017
Nieuwsbericht De Puttenaer, februari 2017
Nieuwsbericht De Parel van Brabant, maart 2017
Nieuwsbericht Oirschots Weekjournaal, maart 2017
Recensie M&P Vakblad voor Maatschappijleer, 2017/01
Studiogesprek (vanaf 18,00 u.) Den Haag FM, mei 2017
Achtergrondartikel Spreekbuis, juni 2017
Weblog Pers en Omroep Spreekbuis, augustus 2017
Interview Spreekbuis, september 2017
Interview MAX Magazine, november 2017
Voorpublicatie Villamedia, juli 2016
Recensie Boekennieuws en Boekenpost, juli 2016
Interview Omrop Fryslân, augustus 2016
Interview Leeuwarder Courant, augustus 2016
Bericht MediaFacts voor uitgevers, augustus 2016
Recensie Publiek Denken, september 2016
Achtergrond Bolswards Nieuwsblad, september 2016
Interview Kamerbode, intern nieuwsblad Tweede Kamer, september 2016
Recensie Den Haag Centraal, september 2016
Studiogesprek Omroep West, Haagsche Bluf, september 2016
Recensie Kerk in Den Haag, oktober 2016
Recensie Elsevier, oktober 2016
Recensie Villamedia, oktober 2016
Recensie De Boekensalon, oktober 2016
Interview AD Haagsche Courant, oktober 2016
Recensie Volkskrant, oktober 2016
Interview Trouw, oktober 2016
Interview Dagblad van het Noorden, oktober 2016
Studiogesprek De Taalstaat Radio 1, november 2016
Recensie Montesquieu Instituut, november 2016
Interview Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, december 2016
Recensie Wijkblad Benoordenhout, december 2016
Studiogesprek (vanaf 33,40 u.) BNR Nieuwsradio, december 2016
Recensie Krantenproefabonnement.nl, december 2016
Nieuwsbericht GrootSneek.nl, december 2016
Nieuwsbericht Heeze, Leende, Sterksel Nu, december 2016
Nieuwsbericht Groot Nissewaard, december 2016
Nieuwsbericht Weekblad Hoogvliet, december 2016
Recensie Binnenlands Bestuur, januari 2017
Achtergrondartikel Kerkblad Onderweg, januari 2017
Recensie Nieuwsblad Omring Express, januari 2017
Recensie Edmund Husserl-Stichting, februari 2017
Nieuwsbericht Nieuwsblad Geldermalsen, februari 2017
Nieuwsbericht Het Kompas, Hardinxveld-Giessendam, februari 2017
Nieuwsbericht StadTiel.nl, februari 2017
Nieuwsbericht Twente Journaal, februari 2017
Nieuwsbericht De Stad Amersfoort, februari 2017
Nieuwsbericht Veenendaalse Courant.nl, februari 2017
Nieuwsbericht Ede-stad.nl, februari 2017
Nieuwsbericht De Puttenaer, februari 2017
Nieuwsbericht De Parel van Brabant, maart 2017
Nieuwsbericht Oirschots Weekjournaal, maart 2017
Recensie M&P Vakblad voor Maatschappijleer, 2017/01
Studiogesprek (vanaf 18,00 u.) Den Haag FM, mei 2017
Achtergrondartikel Spreekbuis, juni 2017
Weblog Pers en Omroep Spreekbuis, augustus 2017
Interview Spreekbuis, september 2017
Interview MAX Magazine, november 2017