De digitale informatievoorziening van de burger verandert revolutionair. Verslavende en manipulatieve algoritmen van dominante Amerikaanse en Chinese platformbedrijven maken nu de dienst uit, schrijft juridisch journalist Folkert Jensma in NRC. Een samenvatting:
Er staat niet minder dan het voortbestaan van de onafhankelijke nieuwsuitgevers in de EU op het spel. Uitgevers en mediamakers zijn gelijktijdig én bestolen én buiten spel gezet. De fraaie eigen nieuwsapps voor betalende consumenten hebben nauwelijks toekomst meer. Daarmee komt de journalistiek op losse schroeven. En dat verzwakt de democratie.
Wie nu een zoekvraag intikt wordt al vaak niet meer naar de bronnen verwezen, de zogeheten ‘click out’, maar krijgt door AI gecomponeerde uitleg, advies en complete handleidingen. Welke burger zoekt er dan verder? Het open internet lijkt zich aldus te sluiten.
Journalistieke inhoud wordt achter de rug van de makers om herverpakt, ingekort en opnieuw samengesteld, in een synthetisch AI-bericht. Nieuwe gebruikers – de social media natives – groeien al op met deze nieuwsrobot, die parasiteert op de journalistiek. Ook zorgwekkend: de veertigers lezen nu minder ‘echt nieuws’ dan toen ze 30 waren. Ook zij haken af ten gunste van zoekmachines en socials. Nieuws is gratis grondstof die vanzelf naar je toe komt. En bedenk dan dat 80 procent van de advertentie-inkomsten bij het nieuws al naar de VS en China vloeiden.
Op de nieuwsmarkt schuiven de panelen al. Uitgevers verdedigen de paywall door de waarde van het abonnement te vergroten. Betalende lezers krijgen ongevraagd ‘gratis’ toegang tot regionale titels erbij, maandelijks een ‘gratis’ e-boek, extra puzzels of podcasts, toegang tot de New York Times bij NRC.
Uitgever DPG nam de dramatische stap voor álle studenten de betaalmuren van álle titels permanent uit te schakelen. En noteert nu tienduizenden aspirant gebruikers. Hoe je die groep na de studie alsnog aan het betalen krijgt, is wel de vraag. Het tekent de nervositeit. Is dit innovatie of valreep-marketing?
