Hedy (16): Verbijstering

Op het gevaar af dat vrouwen mij zullen haten omdat ze denken dat ik hen haat, wat niet zo is, het volgende. Ik schrijf dit uit zorg voor misbruik van kinderen vroeger en nu. En het is niet leuk voor iemand die ik een groot deel van mijn leven adoreerde. Omdat zij ergens voor stond en zo’n enig mens schijnt te zijn.

Morgen komt een aantal vrouwen en hopelijk ook wat mannen in een Pakhuis met de bijzondere naam de Zwijger bij elkaar om de pas verschenen bundel Voorbij de verbijstering met elkaar te bespreken. De bundel verhalen gaat over gender en geweld en over nieuwe #MeToo-schandalen die de wereld schokten.

Het boek is een momentopname van 50 jaar kruisbestuiving tussen activisme, wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijk debat. Seksueel grensoverschrijdend gedrag was 50 jaar geleden al een prominent thema in feministische kringen. Vanuit mijn studie politicologie aan de Universiteit van Amsterdam weet ik nog heel goed hoe het verzet tegen verschillende vormen van geweld tegen vrouwen een centrale plaats innam. Over mannen als slachtoffer werd amper gesproken. Zij waren – en zijn nog steeds – vooral daders.

Het persoonlijke politiek
Het feminisme heeft zonder meer een belangrijke rol gehad in het publiek maken van het geweld dat verborgen bleef achter de voordeur. Voor het eerst in de geschiedenis was geweld niet langer een uitzonderlijk privéprobleem, maar werd het een publieke zaak. Het persoonlijke werd politiek.

In de bundel gaat het niet alleen over mishandeling van vrouwen en kinderen, maar ook over incest en ander seksueel misbruik van kinderen door familie, bekenden en onbekenden. Regeringscommissaris Mariëtte Hamer schrijft in dit verband behartenswaardige woorden: ‘We zullen onder ogen moeten zien dat seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld verweven zijn met wat we normale omgangsvormen vonden’.

Confrontatie aangaan
Klinisch psycholoog Iva Bicanic wijst erop dat 50 jaar geleden zelfs onder hulpverleners nog werd gedacht dat incest nauwelijks voorkwam. Maar inmiddels weten we wel beter. Zij vindt het heel belangrijk de confrontatie aan te gaan met de ongemakkelijke realiteit: ‘Want seksueel misbruik is niet ver weg, maar dichtbij. Heel dichtbij. De mensen die het doen zijn gewone mensen uit onze familie- en vriendenkring’.

Mensen kunnen het zich simpelweg niet voorstellen, schrijft Bicanic, ‘en al helemaal niet als de pleger een vriendelijk of bekend persoon is’. Geloven dat seksueel misbruik bestaat, vergt nogal wat van mensen, merkt ze. Het verandert namelijk hun fijne plaatje. ‘Ik was niet meer onbevangen’, vertelde een omstander aan haar.

Vrijen met kinderen
Daarmee kom ik – sorry – op Hedy d’Ancona. Voor wie het nadat ze zich had bevrijd van patriarchale machtsverhoudingen, kennelijk tot de normale omgangsvormen is gaan behoren om veelvuldig met kinderen te vrijen. Haar argument : “Ik ben erg erotisch, ik vrij vaak met ze, ook met Guus, of met anderen, dat vind ik heerlijk”, tekende NRC Handelsblad op uit de mond van d’Ancona.

Op mijn beurt probeer ik het iets meer op afstand te beschouwen: ze behoorde tot de ouders met macht die moedwillig de grenzen van kinderen overschreden.

Natuurlijk was ik benieuwd of Hedy, in haar alom gewaardeerde eindeloze aanwezigheid in het publieke debat, er in haar bijdrage aan ‘Voorbij de verbijstering’ nog op terug zou komen. Niet dus. Ook niet na al die jaren van stilzwijgen. Zij beperkt zich in haar stukje over tijd- en grensoverschrijdende seksuele intimidatie zeer. Overigens een van de weinige bijdragen zonder ook maar een enkele noot of literatuurverwijzing.

Seksuele rariteiten
Het stukje gaat over enkele vunzige seksuele rariteiten waar vrouwen aan bloot worden gesteld. Zoals de dickpic of in Hedy’s woorden de ongenode confrontatie met zo’n gerimpelde worst. Waarna ze teruggrijpt op het zogeheten potloodventen, een activiteit die een halve eeuw geleden populair was onder groezelige heren gehuld in wijde jassen. Net als hijgers die je toen via de telefoon de stuipen op het lijf joegen.

Verder prijst Hedy Mariëtte Hamer als vertrouwenwekkend persoon die met plannen komt voor een adequate aanpak van seksuele intimidatie en machtsmisbruik. Dezelfde Hamer die in de functie van  regeringscommissaris desgevraagd seksueel gedrag zoals ook door d’Ancona gepraktiseerd kortgeleden vierkant afwees. Zo’n krachtige reactie van een heel goede vriendin (want Hedy is verder Mariëtte’s grote voorbeeld) verdient waardering. Ter vergelijking: onder al mijn gewaardeerde collega’s is er geen krant die haar vingers aan deze kant van Hedy brandt. Vandaar dat ik dit stukje geschiedschrijving wel zelf bijhoud in een Testament van de Pers dat niet vergeet.

Publiek geheim
Ik ben blij dat de blik tegenwoordig massaal gericht is op daders, maar bij Hedy kijken we collectief weg. Te lang geleden. En zij is een wereldvrouw. Enig mens. Kan niet stuk als coryfee van de sociaal-democraten en Rooie Vrouwen.

In het programma BOOS over The Voice zagen we onder meer dat iedereen wel wist wat iemand als Jeroen Rietbergen deed. Maar ‘men’ hield elkaar de hand boven het hoofd. Politieke partijen kennen ook menig publiek geheim. Kamerlid Gijs van Dijk lag er in no time uit maar de vriendenclub der kameraden zal Hedy nooit de eer ontnemen, laat staan uit de partij gooien.

Neem dan tenminste zelf verantwoordelijkheid, zou je denken. Door een of één keer met enig gevoel voor zelfreflectie terug te komen waar je toen zo trots op was, namelijk je lichaam veelvuldig aan kinderen aanbieden.

Meer seks dan revolutie
Een ander kopstuk van de tweede feministische golf, Anja Meulenbelt, constateert in de bundel dat de seksuele revolutie die vrouwen en ook enige mannen achter de rug hebben, wel seksueel was maar weinig revolutionair. Als vrouw heeft zij weliswaar een grotere vrijheid veroverd, maar van werkelijke gelijkwaardigheid is nog geen sprake, stelt zij: ‘Geweld en seksueel misbruik hebben altijd te maken met machtsverschillen’.

Hedy was net bevrijd van patriarchale overheersing maar ging voor haar lusten onder meer over op het matriarchale spel van vrijen met kinderen. Daarmee is het fijne plaatje veranderd en verstoord. En ben ik nog niet voorbij de verbijstering.

‘U bent een buitengewoon minderwaardig mens’, beet Marcel van Dam socioloog Pim Fortuyn, die ook ‘een boekje had geschreven’, ooit toe. Sinds ik vanuit Testament van de Pers weet dat Hedy dol was op veelvuldig vrijen met kinderen, kan ik niet langer onbevangen naar haar kijken. Al probeer ik dat niet te verwarren met de rechten waar ze voor stond en voor streed. Vrouwen en kinderen zijn het meer dan waard.

Klaas Salverda

Klaas Salverda is politicoloog en communicatiewetenschapper en was 30 jaar journalist openbaar bestuur in Den Haag. Hij is auteur van Testament van de Pers over onze recente geschiedenis, opgetekend vanuit kranten, over de betekenis van richtingaanwijzers voor de samenleving.

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Archieven